Ziekenhuisinfecties met resistente ziekteverwekkers vormen al langer een ‘stille pandemie’ binnen de zorg. Infectiepreventie staat dan ook steeds hoger op de agenda van ziekenhuizen. Handmatige eindreiniging van ruimtes in het ziekenhuis met behulp van doekjes en chemicaliën is moeilijk, tijdrovend, niet consistent en het is bekend dat het een werkzaamheid heeft tussen de 25%-50%, waardoor 7% van de patiënten in Europese ziekenhuizen nog altijd een ziekenhuisinfectie oploopt. De coronapandemie heeft de urgentie voor een alternatief voor effectieve en snelle einddesinfectie van ruimtes in ziekenhuizen alleen maar verder vergroot. Loop Robots zag daarin een kans om van toegevoegde waarde te zijn met hun SAM-UVC Robot. UVC-straling staat al lange tijd bekend om zijn desinfecterende werking en toepassingen variëren van het desinfecteren van drinkwater tot medische apparaten. Toch werd UVC-straling tot voor kort nog niet ingezet voor de einddesinfectie van ruimtes zoals patiëntenkamers, aangezien schaduwgebieden minder goed gedesinfecteerd kunnen worden en omdat UVC-licht niet gezond is voor mensen. “Waar het eerste doel was om ziekenhuizen met UVC-straling te helpen in de strijd tegen de coronapandemie, wordt de SAM-UVC robot nu breder ingezet in de strijd tegen MRSA, VRE, Norovirus, Acinetobacter en andersoortige ziekteverwekkers”, zo vertelt Mark van de Vrede, CCO en oprichter van Loop Robots.
Aanleiding & implementatie Spaarne Gasthuis
Inmiddels wordt de SAM-UVC robot al enkele maanden succesvol ingezet in het Spaarne Gasthuis in Hoofddorp. Dat de UVC-robot uitgerekend hier in gebruik is genomen is niet geheel toevallig. ‘’Binnen het Spaarne Gasthuis was er al enige tijd belangstelling voor een alternatieve manier van einddesinfectie’’, vertelt Jeroen van Zon, afdelingshoofd Hospitality & Schoonmaak bij het Spaarne Gasthuis. Hij kwam in contact met het Streeklaboratorium in Haarlem, waar microbiologen het prototype van SAM-UVC voor het eerst testen en valideerden. Het werd al snel duidelijk dat ook op de lange termijn de inzet van een UVC-robot vele voordelen zou hebben ten opzichte van de conventionele handmatige desinfectie en waterstofperoxide vernevelaar. ‘’Niet alleen was de robot sneller en schoner, maar ook bleek het een goedkopere vorm van einddesinfectie, aangezien we konden besparen op dure chemicaliën. Bovendien is het gebruik van UVC-licht, ondanks de elektriciteitskosten, ook nog veel beter voor het milieu dan het gebruik van chemische middelen’’, licht Van Zon toe. Het eerste bewijs van de toegevoegde waarde van SAM-UVC werd getoond bij de VRE-uitbraak in februari 2021, waarbij de robot met succes ingezet werd voor de einddesinfectie van een hele afdeling. Niet veel later, rond eind juni van hetzelfde jaar, werd de pilot met het Spaarne Gasthuis als praktijkpartner officieel gestart. Tot op de dag van vandaag wordt de robot geïmplementeerd volgens een leaseconstructie, dat voor beide partijen voordelen oplevert. Hiermee wordt volgens beide partijen zo veel mogelijk ingezet op waarde creatie en praktische inzetbaarheid, waarbij het Spaarne altijd de nieuwste versie van de robot tot hun beschikking heeft.
Het succes van de SAM-UVC robot in het Spaarne Gasthuis zit hem volgens Van Zon voornamelijk in het gezamenlijke ontwikkelingsproces. Hiertoe werd een procesmatige sprintaanpak van drie weken gehanteerd waarin telkens kleine iteraties plaatsvonden op basis van ervaringen in het ziekenhuis: learning-by-doing. Zo bleek al snel dat de eerste versie van SAM-UVC, waarbij de route die de robot moest rijden vooraf in kaart moest worden gebracht, geen werkbare oplossing was. Binnen twee maanden stond de eerste geheel autonoom rijdende robot ter beschikking, een proces waar veel energie en tijd in heeft gezeten, bekent Van de Vrede. ‘’Tijdens zo’n gezamenlijk ontwikkeltraject kom je er pas achter hoe belangrijk het is om een praktijkpartner als Spaarne Gasthuis te hebben. Uiteindelijk wil je natuurlijk dat SAM-UVC in ieder ziekenhuis succesvol ingezet kan worden’’, aldus Van der Vrede. Door de korte lijntjes tussen de leverancier, het schoonmaakpersoneel en deskundigen vanuit het infectiepreventieteam werden de opstarthobbels niet als problematisch ervaren en werden feedback en persoonlijke wensen snel opgepakt. Verder vond het personeel het prettig dat Loop Robots hen stap voor stap meenam in de opschaling van het gebruik van de robot. ‘’Normaal werken onze schoonmakers toch voornamelijk met water, een doekje en een paar chemicaliën. Nu moesten ze ineens leren om te gaan met een robot. Gelukkig kregen we goede uitleg en scholing van Loop Robots tijdens dit proces’’, voegt Marc van Kesteren – teamleider schoonmaak binnen het Spaarne Gasthuis, toe. Samen met andere facilitaire medewerkers – schoonmaakspecialisten, deskundigen van de afdeling infectiepreventie en vertegenwoordigers van Loop Robots was van Kesteren betrokken bij het implementatieteam van de SAM-UVC robot, waarbinnen ervaringen en vervolgstappen periodiek besproken werden.
De robot is inmiddels voor het schoonmaakpersoneel niet meer weg te denken uit het ziekenhuis en ook buiten het schoonmaakteam groeit het enthousiasme. Waar eerder al snel drie tot vier uur uitgetrokken werd voor de einddesinfectie van een ruimte bij gebruik van een waterstofperoxide vernevelaar, waarna de kamer ook 8-24 uur niet gebruikt kan worden omdat de giftige dampen moeten luchten, is de UVC-robot binnen 20 minuten klaar. Zodoende groeide het enthousiasme bij het personeel al snel: “In het begin – maar ook nu nog wel eens – plakten we stickers met een stralingsindex op de plekken waar we dachten dat de robot nooit bij zou kunnen. Toch bleek dat ook deze plekken voor een groot deel geraakt werden door de UVC-straling omdat hij slim rondrijdt nadat hij zelf de kamer in kaart heeft gebracht. Het geeft een heel veilig gevoel om een kamer op te leveren die gedesinfecteerd is met SAM. Wij hebben bovendien nu ook meer tijd om ons te richten op andere schoonmaak- en hospitality taken. Schoonmaak blijft in grote mate mensenwerk, dus we hoeven niet bang te zijn dat ons vak straks niet meer bestaat’’, vertelt Kerstin Huijboom-Zut, een van de drie schoonmaakspecialisten die de SAM-UVC robot bedient binnen het Spaarne Gasthuis. Ook de patiënt geniet van de voordelen van de desinfectie robot. Zo wordt de robot tegenwoordig preventief ingezet in ruimtes waar patiënten liggen die een beenmergtransplantatie hebben ondergaan, om het risico op infecties zo laag mogelijk te houden. Bovendien is de beleving van de patiënt in het ziekenhuis door de UVC-robot ook verbeterd, legt van Kesteren uit: ‘’Bij het gebruik van waterstofperoxide of desinfectiedoekjes blijf je strepen zien op de kastjes of muren, of blijft de vloer nog lange tijd plakken door residu. Wij wisten dan wel dat het schoon was, maar in de beleving van de patiënt was de ruimte vies. Dankzij SAM hebben we dat probleem niet meer.’’
Het op papier aantonen van de kosteneffectiviteit van de robot blijkt nog een lastige opgave te zijn. Als de SAM-UVC robot zijn werk goed doet, blijven infectie-uitbraken misschien wel uit, maar dan rijst al snel de vraag waarom de robots nog nodig zijn. Het klassieke kip-ei verhaal is duidelijk van toepassing bij een ‘stille’ pandemie als die van de infectie-uitbraken in ziekenhuizen. ‘’Er kan nu nog niet gezegd worden of de UVC-robot verantwoordelijk is voor minder infecties, maar daar gaan we wel analyses op maken aan de hand van de infectiedata van vorige jaren. Of de baten dan opwegen tegen de (maatschappelijke) kosten moet blijken. Uiteindelijk valt of staat een project als dit toch bij de durf om te experimenteren vanuit de Raad van Bestuur,’’ legt Van Zon uit.
Toekomstperspectief
Hoewel de primaire focus vanuit Loop Robots momenteel nog ligt op de einddesinfectie van isolatiekamers, patiëntenkamers, operatiekamers en IC-units, wordt er ook al gedacht aan een verbreding van de werkzaamheden voor SAM. “Wij hebben de ambitie om SAM zó gebruiksvriendelijk en makkelijk inzetbaar te maken voor schoonmaakpersoneel, dat de robot ook preventief ingezet kan worden om het risico op kolonie vormende eenheden in ziekenhuizen zo laag mogelijk te houden. Momenteel wordt desinfectie vooral reactief en op aanwijzing ingezet, terwijl er liever niet preventief gedesinfecteerd wordt omwille van tijdsdruk en het risico op resistentievorming tegen biociden. Omdat SAM gebruik maakt van UVC-straling in plaats van biociden én erg efficiënt ingezet kan worden, opent dit nieuwe mogelijkheden”, aldus Van de Vrede. Maar voor het zover is ziet het Spaarne Gasthuis nog graag een heel praktisch element verwerkt in de ontwikkeling van een nieuwe SAM-UVC robot, namelijk de mogelijkheid om de zware gordijnen te kunnen laten hangen in de kamer tijdens de einddesinfectie. ‘’Om dit soort zaken blijven wij voorlopig in een leaseconstructie, zodat we samen kunnen komen tot de optimale oplossing voor ieder ziekenhuis’’, aldus Van Zon. Met de recente seed investment kapitaalinjectie van €2 miljoen kan Loop Robots blijven bouwen aan een betere dagelijkse infectiepreventie, met als doel het structureel verlagen van het risico op ziekenhuisinfecties en het toch al zware werk te verlichten voor het schoonmaakpersoneel.
