Definitie

Health information systems (HIS) zijn informatiesystemen waarin gezondheid gerelateerde informatie opgeslagen, geraadpleegd en uitgewisseld kunnen worden. Deze informatiesystemen bevatten verschillende soorten data van patiëntgegevens tot gegevens over het operationeel management van een ziekenhuis. Ook systemen die beleidsbeslissingen in de zorg ondersteunen en administratieve processen vallen onder HIS. 

Toepassingen & voordelen

Een effectief HIS stroomlijnt zorgprocessen en verbetert de kwaliteit van zorg [1]. Het systeem automatiseert taken en biedt alle informatie op één plek aan, wat leidt tot nauwkeurige, actuele en toegankelijke patiëntinformatie. HIS faciliteren informatie-uitwisseling tussen verschillende zorgprofessionals, -organisaties en burgers door databeschikbaarheid te verbeteren. Patiënten en/of zorgprofessionals kunnen hierdoor gemakkelijker gezondheidsinformatie ophalen bij verschillende organisaties én systemen ter ondersteuning van diagnostiek of tijdens het beslisproces voor de beste behandeling [2]. Goede databeschikbaarheid bespaart zorgprofessionals kostbare tijd, vermindert fouten en verbetert behandeluitkomsten [3,4]. Ook in Nederland wordt er hard gewerkt aan landelijke databeschikbaarheid [5]. HIS worden niet alleen door zorgprofessionals gebruikt, ook patiënten kunnen gezondheidsgegevens bekijken, beheren en delen. Patiënten beheren zelf bijvoorbeeld een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO), waarin zij gegevens verzamelen en integreren vanuit verschillende (zorg-)organisaties en apparaten. Er zijn steeds meer zorgorganisaties die beveiligd patiëntgegevens met PGO’s uitwisselen6.

Markt

De wereldwijde marktwaarde voor HIS wordt in 2030 op $457 miljard geschat. In 2020 was de mondiale marktwaarde net $290 miljard, wat een jaarlijkse groei van ruim 9% betekent [7]. Ook de wereldwijde markt voor PGO’s, goed voor $8,2 miljard in 2022, maakt een verwachte jaarlijkse groei door van 8,3% [8]. In Nederland worden PGO’s steeds populairder met bijna 500.000 unieke gebruikers in 2023, een groei van bijna 500% ten opzichte van het jaar ervoor [6]. Niet alleen een opmaat van PGO’s, maar ook het aanvragen van herhaalrecepten door burgers via het patiëntendossier gebeurt steeds meer. 33,6 miljoen Britten kunnen met de NHS App hun gezondheidsdossier bekijken en medicatie herhaalrecepten aanvragen [9]. Dit gebeurt veelvuldig met 3,1 miljoen digitale herhaalrecept-aanvragen per maand, wat huisartsen ruim 1,85 miljoen uur aan tijd bespaart [18].

Drijvers

Verbeterde interoperabiliteit
Stimulerende wet- en regelgeving
Groeiende connectiviteit en verbeterde data-infrastructuur

Belemmeringen

Steeds meer nadruk op privacygevoeligheid
Ontwetendheid en terughoudendheid onder mogelijke gebruikers
Gebrek aan interoperabiliteit

Door nationale en internationale regelgeving wordt veilige opslag van patiëntgegevens en standaardisatie nu als de norm beschouwd [10,11]. Effectieve HIS vereisen interoperabiliteit om gegevensuitwisseling tussen verschillende partijen mogelijk te maken. In de afgelopen jaren zijn HIS beter op elkaar afgestemd, maar er blijft ruimte voor aanzienlijke verbeteringen op het gebied van interoperabiliteit. Zo ook de PGO’s. Sommige burgers zijn niet op de hoogte van de mogelijkheden van de omgeving, ondanks de inspanningen van de overheid. Anderen vinden dat deze omgevingen te weinig informatie bevatten, waardoor het gebruik nog niet als nuttig wordt ervaren. Het recht op toegang tot hun (patiënt-)gegevens en de verplichting om deze gegevens beschikbaar te stellen vanuit zorgorganisaties, zullen bijdragen aan het versnellen van deze ontwikkeling.

Conclusie

HIS zijn niet weg te denken uit de gezondheidszorg. Zorgprofessionals worden ondersteunt in het zorgproces, de registratiedruk wordt verlicht en het stimuleert participatie van de patiënt in zijn of haar eigen zorgproces. Een goede dataopslag is overigens niet alleen belangrijk voor patiënten en zorgprofessionals, maar opent ook de deuren voor onderzoek en andere toepassingen.