Een opname op de Intensive Care (IC) is een aangrijpende gebeurtenis. Een patiënt kan hier langdurig lichamelijke en psychische klachten aan overhouden (het Post Intensive Care Syndroom (PICS)). Het bijhouden van een dagboek door de patiënt, hun familieleden en verpleegkundigen is momenteel de enige klinisch gevalideerde interventie om PICS te verminderen. “Een papieren dagboek was al in gebruik op de IC-afdeling van het Catharina Ziekenhuis. Plakken en knippen past niet meer in deze tijd en een papieren dagboek is lastig tegelijkertijd thuis en bij de patiënt te gebruiken” aldus Marc Buise. Om patiënten en familieleden meer houvast te geven in de periode ná de IC, nam in 2018 Buise, samen met Games for Health (GFH), het initiatief om een digitale versie van het ‘Post-IC dagboek voor morgen’ te ontwikkelen. Het dagboek kan eenvoudig door de patiënt of een familielid online worden aangemaakt. Wanneer het dagboek is aangemaakt kunnen naasten en verpleegkundigen ook meeschrijven in het virtuele dagboek met tekst, foto’s, film- en geluidsfragmenten. “In de jaren 500 voor Christus werd het woord dagboek al gebruikt. Hoe gaaf is het om dit mechanisme nu weer in deze moderne variant in te zetten”, aldus Jurriaan van Rijswijk.
Met de komst van COVID-19 kwam de inzet van het digitale Post-IC dagboek in een versnelling. In april 2020 startte versneld een pilot met het digitale dagboek in het Catharina Ziekenhuis met ondersteuning van Zorgverzekeraars Nederland en de Rabobank. Hiertoe werd een iteratief proces gevolgd in co-creatie met de IC-verpleegkundigen. En werd continue geredeneerd vanuit mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden. De keuze werd gemaakt om klein te starten en geleidelijk op te schalen, zodat de meerwaarde van het digitale dagboek steeds zichtbaarder werd. En met de samenwerking tussen het Catharina Ziekenhuis en GFH werd vakinhoudelijk kennis gecombineerd met technische expertise.
Van Rijswijk: “Het implementatieproces bestond grofweg uit drie onderdelen: technische, juridische en communicatieve implementatie. Bij de technische implementatie ging het bijvoorbeeld ook over de gebruiksvriendelijkheid van het digitale dagboek”. Inmiddels draait het dagboek als webapplicatie op een computer naast het IC-bed waar verpleegkundigen eenvoudig vanuit het patiëntendossier kunnen inloggen in het dagboek. Ook is voor elke IC-unit een tablet beschikbaar waarmee foto’s gemaakt en geüpload kunnen worden naar het dagboek. “Bij de juridische implementatie ging aandacht uit naar alles ‘van contact tot contract’. Denk hierbij aan Privacy Impact Assessments, gebruikersovereenkomsten en toestemmingsformulieren. Hiervoor zijn ook veel gezamenlijke gesprekken gevoerd met privacy officers (CISO’s) van ziekenhuizen om consensus te bereiken, aangezien deze nieuwe innovatie ook veel nieuwe privacy vraagstukken creëerde,” zo stelt Buise. Tot slot ging er veel aandacht uit naar de informatieoverdracht en het creëren van ambassadeurs. Van Rijswijk: “Het begint altijd met een groep enthousiastelingen. Daarna moet je ervoor zorgen dat de groep groeit en het digitale dagboek onderdeel wordt van het standaard werkproces”.
Dat het Post-IC dagboek inspeelt op een concrete behoefte blijkt wel uit het succes. Inmiddels is het digitale Post-IC dagboek al bij ruim 10 Nederlandse ziekenhuizen geïmplementeerd met steun van de Rabobank, Zorgverzekeraars Nederland en zorgverzekeraar CZ. Daarnaast ondersteunen meerdere partijen de innovatie en loopt er een multicenter validatiestudie vanuit ZonMw naar de effectiviteit van de digitale toepassing. Van Rijswijk: “Ons implementatieproces is vastgelegd in een blauwdruk voor opschaling, waardoor we in staat zijn om in gemiddeld 50-70 uur het digitale dagboek te implementeren in een nieuw ziekenhuis. Hierbij worden we ondersteund door implementatiepartners op specifieke expertise-gebieden. Zo sluiten we dit jaar nog eens 10 extra IC’s aan. En hopelijk volgend jaar nog eens 20-30 IC’s.” Ook in Duitsland en de VS wordt al concreet gekeken naar mogelijkheden voor opschaling. De innovatie is dan ook door startup platform Techleap geselecteerd tot een van de beloftevolle innovaties in hun COVID-19 programma. Buise: “Het is onze ambitie dat alle IC-patiënten in Nederland en daarbuiten gebruik kunnen maken van het Post-IC dagboek voor morgen”.
