Al meer dan dertig jaar heeft informatietechnologie impact op de manier waarop gezondheidszorg wordt geleverd. Ik denk dat we hier wel kunnen stellen dat in de loop van die periode de impact van zorggerelateerde IT is tegengevallen, zowel bij de zorgaanbieder als bij de zorggebruiker. Zorgaanbieders hebben nu veelal het gevoel dat zij in dienst staan van een elektronisch medisch dossier (EMD), in plaats van andersom. Patiënten zijn vaak gefrustreerd omdat zij bij het inloggen telkens opnieuw informatie moeten invoeren, informatie die sinds hun laatste inlogsessie niet is gewijzigd. En zelfs de financiers kennen de teleurstelling wanneer de implementatie van IT-systemen niet noodzakelijkerwijs heeft geleid tot een besparing van de kosten of verbetering van de accuratesse in de codering. Zijn gezondheidszorgsystemen gedoemd om telkens weer te blijven teleurstellen?

Het is duidelijk dat de resultaten die met de implementatie van informatietechnologie in de gezondheidszorg geassocieerd worden tegenvallen en de hype rond de technologie niet hebben waargemaakt. In mijn functie als voorzitter van een grote ziekenhuisafdeling die grotendeels afhankelijk was van IT, vond ik het frustrerend om te merken dat een steeds groter wordend deel van onze middelen aan ondersteuning van de IT werd besteed. IT is noodzakelijk, maar was, en is, niet onze kerncompetentie. Daarnaast staat de waarde van IT niet in verhouding tot de kosten die voor de ondersteuning van IT worden gemaakt. Net als op veel andere terreinen van de gezondheidszorg zijn er niet voldoende goede onderzoeken die uitspraken over de voordelen van IT valideren, maar dat is mijn indruk. Ik denk dat veel zorgaanbieders mijn indruk delen, waardoor de frustratie breed wordt gevoeld.

Wanneer de voornaamste stakeholders hun focus op de juiste plek zouden leggen en effectiever betrokken zouden zijn, is er evenwel reden om aan te nemen dat eHealth een belangrijke sleutel kan zijn in de oplossing voor problemen in de gezondheidszorg. Echter, om dit potentieel te kunnen benutten moeten eHealth-toepassingen op een andere manier worden ontwikkeld en geïmplementeerd. De technologie moet de problemen aanpakken waar patiënten, zorgaanbieders en betalers concreet mee te maken hebben. In dit verband zullen er compromissen moeten worden gesloten. De kans is namelijk zeer groot dat wanneer een eHealth-toepassing vanuit het perspectief van één partij wordt verbeterd, dit voor ten minste een van de twee andere stakeholders een frustrerende oplossing zal zijn. Het is echter mogelijk een toepassing te ontwikkelen die door alle grote stakeholders positief wordt ontvangen.

Een voorbeeld van een succesvolle eHealth-toepassing, waarbij grote stakeholders bij de ontwikkeling waren betrokken, is het generieke disease-managementsysteem (GDMS) dat in de Mayo Clinic in Rochester wordt gebruikt. Al meer dan tien jaar geleden realiseerde men zich bij Mayo dat er een digitale oplossing moest worden gevonden om beter aan de zorgbehoeften van patiënten en zorgverleners te kunnen voldoen. Bij de ontwikkeling van het GDMS was het streven beter te kunnen voldoen aan de zorgbehoefte van de patiënt met betrekking tot preventieve diensten. Daarnaast wilde men dat zorgverleners met het systeem efficiënter zouden kunnen identificeren welke preventieve diensten de individuele patiënt nodig had. Het systeem heeft toegang tot de gegevens van meerdere elektronische systemen die Mayo’s ziekenhuispraktijk ondersteunen. Via een serie stappen kan het systeem patiënten identificeren die baat kunnen hebben bij een screening of een andere dienst [1].

De resultaten van de implementatie van het GDMS waren indrukwekkend. Zo werd onder andere de betrokkenheid van de individuele patiënt groter. Daarnaast werd de workflow voor zorgaanbieders en aanverwante professionele medewerkers in de zorg verbeterd. Verbetering van de workflow leidde tot een significante tijdsbesparing voor beide partijen en een aanzienlijke verbetering in het gebruik van preventieve diensten (bijvoorbeeld een stijging van 376% in het correct gebruik van waterpokkenvaccinatie en een vijfvoudige stijging in het tijdig opnieuw screenen op aneurysma van de abdominale aorta). Deze resultaten dragen onmiskenbaar bij aan het drieledige doel: verbeterde patiëntervaring, verbeterde uitkomsten en lagere kosten.

Het is mijn ervaring dat een IT-implementatie bijna altijd met problemen gepaard gaat. In het slechtste geval heb je projecten die worden opgestart en om een aantal redenen nooit worden afgemaakt. GDMS was een succesvol project, maar werd om uiteenlopende redenen niet verder uitgerold naar alle Mayo Clinic vestigingen. Een van de redenen was dat er binnen het Mayo-
systeem meerdere EMD-leveranciers waren/zijn. De mogelijkheden

die door het GDMS worden ondersteund zijn nu echter wel naar andere terreinen uitgezet en Mayo zorgt er met investeringen voor dat er kan worden voortgebouwd op de ervaringen die bij de ontwikkeling en implementatie van GDMS werden opgedaan.

Dus welke lessen van het GDMS-experiment kunnen wij in het algemeen toepassen om ervoor te zorgen dat eHealth aan de behoeften van de voornaamste stakeholders in de gezondheidszorg kan voldoen? Dr. Rajeev Chaudhry en zijn collega’s bij Mayo identificeerden de volgende belangrijke lessen van de ontwikkeling en implementatie van het GDMS:

1. Gegevens moeten worden opgeslagen en elektronisch beschikbaar zijn
2. Van elke eHealth-toepassing moet de workflow duidelijk zijn
3. Het is essentieel dat de patiënt betrokken is bij het ontwerpproces

Deze lessen lijken voor de hand te liggen en toch komt het maar al te vaak voor dat eHealth-toepassingen worden ontworpen in een

technologisch vacuüm. Dergelijke toepassingen hebben dan wel een verfijnde technologie, maar zullen uiteindelijk falen als zij niet voldoen aan de behoeften van de praktijk.

In de afgelopen dertig jaar hebben wij collectief een aantal pijnlijke lessen geleerd wat betreft het gebruik van IT in de gezondheidszorg. Het goede nieuws is dat wij van die ervaring weer kunnen leren. Ik heb er alle vertrouwen in dat wij, wanneer wij ons richten op de ervaringen die wij hebben opgedaan met projecten zoals het GDMS, daarin zullen slagen. Het is daarbij essentieel dat wij al die verschillende hokjes waarin informatie en gegevens tegenwoordig zijn opgeslagen afbreken. Regulerende organisaties spelen hier een belangrijke rol, maar hoe eerder leveranciers, zorgaanbieders, patiënten en toezichthouders zich realiseren dat we moeten samenwerken om dit doel te bereiken, hoe sneller wij in staat zijn om onze ambitieuze dromen waar te maken. Samen kunnen we eHealth-toepassingen in de gezondheidszorg succesvol maken en voorkomen dat deze innovaties mislukken.