De samenleving digitaliseert. Steeds meer mensen beschikken over een smartphone of ander connected device en digitale oplossingen vinden steeds meer toepassing in de zorg. Er zijn veel voordelen te noemen van eHealth: Het is toegankelijk, gepersonaliseerd maar tegelijkertijd op grote schaal toe te passen tegen lage kosten en het is anoniem, met name prettig bij onderwerpen waar een taboe op rust. De regulering en onderzoeken naar de daadwerkelijke effectiviteit van eHealth blijven echter achter bij de enorme ontwikkelingssnelheid. Op dit moment zijn er circa 325.000 apps beschikbaar die iets met de gezondheid te maken hebben, van een groot deel valt het nut en de kwaliteit te betwisten.
“Het gebeurt nog te vaak dat bijvoorbeeld applicaties achteloos kunnen worden gedownload (vaak tegen betaling) in de appstore, zonder enig bewijs van werking.”
Het is belangrijk dat eHealthtoepassingen ook echt worden getoetst op effectiviteit. Zeker nu er honderden bedrijfjes zijn die hopen een graantje mee te pikken, moeten we voorkomen dat de snelle jongens met onbeproefde behandelingen de boventoon voeren. We moeten oppassen dat zij eHealth niet het imago van een bubbel geven.
National eHealth Living Lab
Het National eHealth Living Lab (NeLL) is opgericht door het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) in 2018. Het onafhankelijke onderzoeksinstituut heeft tot doel om eHealthtoepassingen te ontwikkelen in nauwe samenwerking met nationale en internationale stakeholders binnen de zorg en de technologie. Het NeLL verbindt patiënten, consumenten, (zorg)professionals, wetenschappers, studenten, organisaties en instellingen met elkaar zodat zij samen de beste eHealth oplossingen kunnen ontwikkelen door met elkaar kennis, contacten en ervaringen delen. Dit alles gebeurt niet enkel vanuit een academische insteek, maar juist ook vanuit een maatschappelijke insteek. Door bestaande én nieuwe eHealth projecten onder een dak samen te brengen, hoopt het NeLL de fragmentatie in eHealthtoepassingen tegen te gaan. Thema’s zijn ouderen en eHealth, laagopgeleiden en eHealth en eHealth bij chronische aandoeningen.
Het NeLL put uit specifieke kennis van eHealth onderzoeksmethodologie en gaat bij ieder project van drie basisprincipes uit:
- Evidence-based: Ook dat wat niet werkt, wordt gerapporteerd en gepubliceerd;
- User-centred design: De eindgebruiker wordt vanaf de start meegenomen in het onderzoek en de ontwikkeling van een product of dienst;
- Innoveren vanuit een behoefte, niet vanuit een mogelijkheid. Een voorbeeld hiervan is het Thuisarts.nl platform. Je ziet dat Thuisarts.nl door 90% van de huisartsen wordt ingezet tijdens een consult. Dat komt omdat het acteert als een verlengde arm van de huisarts.
Samenwerken is essentieel
Binnen het NeLL wordt niet alleen met medici, maar ook met ervaringsdeskundigen, psychologen, designers, app-ontwikkelaars en data-scientists samengewerkt. Het NeLL staat voor open science, dus kennisdeling en samenwerking met alle andere partijen die zich in Nederland met eHealth bezighouden is expliciet het doel. Er bestaan verschillende samenwerkingsverbanden met diverse organisaties, waarin we ieders kracht benutten. Zo draagt Pharos bijvoorbeeld testpanels aan.
Door gebruik te maken van de synergie van het bijeen brengen van diverse perspectieven en onderzoek achtergronden, creëren we een hub voor een versnelling van de toegepaste kennis. We gaan hierbij uit van ‘blended care’, dus eHealth als aanvulling op de bestaande zorg en niet als volledige vervanging. We willen toe naar geïndividualiseerde behandelmethoden waarbij we niet uitgaan van traditioneel methodologisch denken en biologische uitkomsten, maar echt sturen op wat voor mensen zélf belangrijk is.
Bieden van podium voor good-practices
Het onafhankelijk onderzoeksinstituut wordt gewaardeerd. Momenteel lopen er tientallen onderzoeksprojecten binnen het NeLL, variërend van telecardiologie en smart inhalers tot ecoaching bij angst en depressie, van big data analyse methodologie tot co-creatie en action research. Allemaal gebaseerd op vraagstukken vanuit de praktijk. Daarnaast verbinden we ook de kennis van lopende projecten met nieuwe projecten.
“We zijn een soort van marktplaats voor het bij elkaar brengen van vraag en aanbod.”
De good-practices bieden we het podium. Op deze manier brengen we de nuance aan in de mediahypes rondom nieuwe toepassingen, maar geven tegelijkertijd ook suggesties voor verbeteringen. Hiermee hopen we dat partijen als het Ministerie van VWS, Zorginstituut Nederland en zorgverzekeraars ook deze good-practices omarmen. Zo werken we met z’n allen aan de implementatie van de beste eHealthtoepassingen in het dagelijkse zorgproces.
Cyclisch leren in binnen én buitenland
Naar de toekomst toe zullen we gaan werken met een veel beperktere set aan eHealthinterventies die echt toegevoegde waarde leveren. Van ruim 300.000 naar misschien een paar honderd good-practices. En de eerste handvol zijn al geïdentificeerd! Het is noodzakelijk om deze kennis ook buiten de Nederlandse landsgrenzen te brengen en toepassingen daar te implementeren. Nederland is slechts een kleine postzegel, verstopt achter hoge dijken, met een gezondheidszorg van kwalitatief hoog niveau. Het potentieel om met onze projecten toegevoegde waarde te leveren in landen zoals bijvoorbeeld China, waar er honderden miljoenen smartphonegebruikers rondlopen, is enorm groot.
“Momenteel spreken we nog over het NeLL, maar uiteindelijk willen we doorgroeien naar het WeLL, het World eHealth Living Lab.”
Uiteindelijk hoop ik dat we meer cyclisch onze kennis blijven delen, waarin we ook weer leren van de lessen uit het buitenland. Waar Nederland nog vaak last heeft van de bestaande infrastructuren bij de implementatie van eHealthtoepassingen, maken met name derdewereld landen razendsnelle stappen. De mogelijkheden zullen ons naar de toekomst toe blijven verrassen. Het is wel noodzakelijk om de effectiviteit van deze toepassingen aan te tonen en een eHealthbubbel te voorkomen.
