Het begrip ‘digitale transformatie’ is een breed begrip. Niet alleen voor mij, maar voor velen met mij in de zorg. In mijn ogen heeft het te maken met het gebruik van alle innovatieve mogelijkheden die ervoor zorgen dat de kwaliteit van leven van patiënten en het werkplezier van (zorg)professionals wordt verhoogd. Het kan daarbij gaan over kwaliteitsverbetering op basis van predictieve data-analyses tot aan robots die worden ingezet op de IC. Digitale technologieën spelen een belangrijke rol als katalysator in deze transformatie. Echter, om tot een succesvolle digitale transformatie te komen moeten we binnen de zorg nog grote stappen zetten. Het is een proces van meerdere jaren, waarin we stappen dienen te stappen in nauwe samenwerking met elkaar!
Het ontbreekt momenteel nog aan een gezamenlijk perspectief
Op het gebied van digitalisering gebeurt er momenteel ontzettend veel in de zorg. Iets wat ik van harte toejuich. Maar helaas moet ik ook concluderen dat er nog te vaak het ‘not invented here syndrome’ heerst: we willen allemaal zelf opnieuw het wiel uitvinden en delen onvoldoende elkaars successen en mislukkingen. Terwijl we als zorg een gemeenschappelijk doel: de kwaliteit van de zorg voor de patiënt en het werkplezier voor de zorgprofessional te verhogen. Een duidelijke stip op de horizon waar we als ‘vloot’ van organisaties naartoe zouden moeten varen. Iedere organisatie op haar eigen tempo, en soms met de wind vol in de zeilen. Nu varen we echter nog te veel verschillende windrichtingen, en wijzigen we nogal eens koers. Zijn we daarmee volledig stuurloos? Nee, maar het is wel goed om met elkaar een koers af te spreken waar we samen naartoe varen. We weten vaak nog onvoldoende van elkaar wat we aan het doen zijn, ook binnen regio’s.
Ter illustratie. We zien we op dit moment het gebruik van slimme softwareprogramma’s toenemen in de zorg. Echter, alleen al voor het beoordelen van longscans door radiologen zijn ontzettend veel verschillende softwareprogramma’s in gebruik door zorgorganisaties in onze regio. En zelf gebruik ik bijvoorbeeld ook inmiddels al zes verschillende applicaties op mijn telefoon om te communiceren met patiënten en andere zorgprofessionals. Het wordt steeds lastiger om het overzicht te houden en het moet allemaal ook nog eens met elkaar kunnen communiceren.
Naar één platform als basis voor de digitale transformatie
Ik geloof in één geïntegreerd platform binnen de Nederlandse gezondheidszorg waar alle verschillende softwaresystemen en applicaties interoperabel mee zijn. Noem het wellicht zelfs een ‘one-stop-shop’ voor de zorg. Zodat het voor de gebruiker overzichtelijk blijft en we uniforme data kunnen verzamelen. Denk hierbij ook aan PROMs en PREMs die gemonitord worden bij verschillende zorgorganisaties. Natuurlijk mag elke zorgorganisatie zelf bepalen met welke IT-leverancier een samenwerking wordt aangegaan, mits het past binnen de richtlijnen en randvoorwaarden van de infrastructuur die centraal zijn opgesteld. Bijvoorbeeld door landelijke overheidsorganen, zoals het ministerie en de NZa, in samenwerking met wetenschappelijke instituten en het zorglandschap.
Voor de realisatie van een dergelijke infrastructuur en platform dient de overheid de regie te nemen, als centraal orgaan met verantwoordelijkheid voor de volksgezondheid. Beter zou zijn als de patiënt zelf de regie heeft in dit soort vraagstukken, maar die overziet niet het medisch én technisch speelveld. En ook niet de ziekenhuizen, omdat we dan weer de samenwerking met de zorgnetwerken binnen de regio’s missen. Voor dit vraagstuk is sector én keten overstijgende samenwerking noodzakelijk. Anders komen we in situatie waarin ziekenhuizen en VVT-instellingen alsnog gebruik blijven maken van verschillende PGO’s of EPD’s. Ten koste van de patiënt en zorgprofessional.
Er zijn gelukkig al verschillende initiatieven en start-ups aanwezig die dit proces aanzienlijk kunnen versnellen als zij op een goede manier betrokken worden. Een goed voorbeeld hiervan is het NUTS-initiatief, dat probeert om een open communicatienetwerk op te zetten binnen de zorg zodat gegevens gemakkelijk, veilig en snel uitgewisseld kunnen worden tussen alle Nederlandse zorgorganisaties. Als we dit soort initiatieven gezamenlijk aan tafel krijgen met de overheid zouden we nog veel sneller tot de gewenste digitale transformatie van de zorg komen, daar ben ik van overtuigd.
Noodzaak van bestuurlijk lef en leiderschap
Ook als zorgbestuurders moeten wij onze verantwoordelijkheid nemen in de digitale transformatie van de zorg. Het komt ook neer op het tonen van bestuurlijk lef en leiderschap. Momenteel vraagt de digitale transformatie om experimenteerruimte, om klein te starten en door te ontwikkelen. We weten immers niet altijd of nieuwe technologieën succesvol gaan zijn of niet. De ontwikkelingen gaan dermate snel dat we ons als bestuurders niet blind mogen staren op business cases en risicoanalyses.
We zien dat sommige zorgorganisaties momenteel nog worstelen met het goed inregelen van bijvoorbeeld hun EPD en andere informatiesystemen. Tegelijkertijd bieden dergelijke informatiesystemen ook oplossingsrichtingen voor de groeiende capaciteitsvraagstukken in de zorg. Een juiste inzet van digitale hulpmiddelen verhoogt het werkplezier en de efficiëntie. Een belangrijke meerwaarde als je het mij vraagt om over vijf jaar nog voldoende personeel beschikbaar te hebben voor de alsmaar stijgende zorgvraag. Als je nu niet investeert in de digitale transformatie, verlies je uiteindelijk wellicht je bestaansrecht als organisatie.
Een digitale strategie als basis voor de digitale transformatie
Als DZ hebben we er voor gekozen om een digitale strategie te ontwikkelen, ondersteunend aan onze algemene strategie, om versneld stappen te gaan zetten in de digitale transformatie binnen ons ziekenhuis en binnen ons regionaal zorgnetwerk Salland United. Een strategie waarin niet alleen aandacht uitgaat naar de ‘harde’ IT-infrastructuur, maar ook naar de ‘zachte’ aspecten van verandering, zoals organisatie-inrichting, processen, competenties en cultuur in de komende jaren. Aan de hand van onze digitale strategie investeren we bijvoorbeeld plateaugewijs in een toekomstbestendige infrastructuur, waardegedreven zorg en business intelligence, de digivaardigheden van onze medewerkers en het innovatievermogen van onze organisatie.
Ook een zorgorganisatie vereist het om de juiste koers te blijven varen met de interne vloot van afdelingen, medewerkers en patiënten. Als bestuurder kijk ik continue in welk schip extra wind in de zeilen nodig heeft. Af en toe leg je kort aan om tussendoor te evalueren en andere boten weer aangehaakt te krijgen. Maar soms je ook zelf aanhaken bij boten van een geheel andere vloot, een andere zorginstelling die op een bepaald gebied vooroploopt. Door te delen en van elkaar te leren, gaan we weer meer een gelijke koers varen en voorkomen we dat iedereen zijn eigen ding blijft doen. Succesvol digitaal transformeren doen we immers niet alleen!
