De slogan ‘je moet het maar kunnen’, geldt tegenwoordig ook voor het werk van verpleegkundigen. Er lijkt een continue strijd gaande tussen tijd aan het bed van de patiënt en een accurate registratie van informatie. Verpleegkundigen besteden maar liefst 35 procent van hun werktijd aan het invoeren en ophalen van informatie [1]. Klinisch Informaticus Nienke Beekers onderzocht hoe een smartphone kan bijdragen aan een efficiëntere werkwijze voor verpleegkundigen.

Als het gaat om het verwerken en ophalen van informatie zijn verpleegkundigen over het algemeen aangewezen op de pc op de verpleegpost of een computer on wheels (COW). Deze statische communicatiemiddelen sluiten onvoldoende aan bij de dynamische en onvoorspelbare werkzaamheden van verpleegkundigen. Hierdoor beschikken verpleegkundigen vaak niet over de juiste middelen om hun werk efficiënt uit te voeren.

Het gebrek aan up-to-date informatie

Wanneer patiëntinformatie niet direct kan worden ingevoerd of opgevraagd, kan dit leiden tot verschillende nadelige gevolgen.
Bijvoorbeeld een gebrek aan up-to-date informatie bij spoedgevallen, omdat de laatste status van de patiënt alleen bij de verpleegkundige bekend is en niet in het EPD en dus niet bij andere zorgverleners. Daarnaast lopen verpleegkundigen hierdoor vaak van en naar een pc of COW. Dit kost niet alleen onnodig veel tijd, maar vergroot indirect ook het risico op fouten, omdat verpleegkundigen in de tussentijd moeten onthouden welke informatie ze wilden opzoeken of invoeren.

Voor welke taken willen verpleegkundigen een smartphone gebruiken?

Om te bepalen op welke manier een smartphone kan bijdragen aan het werk van verpleegkundigen is het gehele verpleegkundig proces en de bijhorende informatiebehoefte in kaart gebracht. Aan de hand van diepte-interviews en enquêtes werd al snel duidelijk in welke processen een smartphone ondersteuning kan bieden. Verpleegkundigen zagen vooral een belangrijke meerwaarde in de camerafunctie van de smartphone, onder andere voor wondgenezing. Door het maken van foto’s kun je de genezing van een wond nauwkeurig volgen en documenteren. Daarnaast willen verpleegkundigen een smartphone voor de volgende taken inzetten: vitale waarden registreren, zoals ademhaling, hartslag en lichaamstemperatuur, de EWS- en VAS-score vastleggen en de gegeven medicatie registreren. Als het gaat om het opvragen van informatie, willen verpleegkundigen op ieder moment uitslagen en vitale waarden kunnen inzien en toegang hebben tot protocollen.

Naast het verwerken en oproepen van informatie, kan een smartphone breder ingezet worden door het gebruik van aanvullende applicaties en het actief aanbieden van informatie. Uit het onderzoek blijkt dat verpleegkundigen vooral behoeften hebben aan de volgende functionaliteiten: de app van Het Farmacotherapeutisch Kompas (72%), gevolgd door een barcodescanner (68%), een rekenmachine (63%) en Google Translate (48%). Het aanbieden van reminders is een functie die veel verpleegkundigen erg zouden waarderen. Ze willen met name een melding ontvangen als er nieuwe uitslagen beschikbaar zijn en wanneer medicatie (op afwijkende tijden) moet worden toegediend. Het is aangetoond dat verpleegkundigen hierdoor minder klinisch relevante handelingen vergeten [2]. Het is echter belangrijk dat verpleegkundigen zelf bepalen waarvoor ze meldingen ontvangen, zodat alarmmoeheid wordt voorkomen.

Naast de handige functionaliteiten die een smartphone biedt, is het voornaamste voordeel de continue toegang tot informatie, waardoor verpleegkundigen sneller en veiliger kunnen werken. Een deelnemer van het onderzoek schrijft: ‘’Een smartphone maakt je onafhankelijk van een statische werkplek. Je kunt overal en altijd bij je gegevens (…) Het verpleegkundig proces is met al zijn verplichtingen en protocollen te uitgebreid om te onthouden.’’.

De mogelijke nadelen en randvoorwaarden

In het onderzoek zijn ook de mogelijke nadelen in kaart gebracht. Verpleegkundigen noemen als nadeel het onpersoonlijke karakter van een smartphone. Spreek je collega’s nog wel als je zoveel gebruik maakt van een smartphone en heb je nog wel aandacht voor de patiënt? Daarnaast vragen verpleegkundigen zich af hoe patiënten aankijken tegen het gebruik van een smartphone. Weet de patiënt wel dat je deze smartphone zakelijk gebruikt en dat je geen privézaken aan het regelen bent?

Wanneer ziekenhuizen of zorginstellingen een smartphone willen inzetten, is het belangrijk dat de functionaliteiten en apps direct communiceren met het elektronisch patiëntendossier (EPD). Hierdoor voorkom je dat verpleegkundigen informatie dubbel moeten registeren. Daarnaast is het belangrijk dat de smartphone speciaal ontworpen is voor het gebruik in de zorg en dus goed gereinigd kan worden en tegen een stootje kan. Tot slot; wanneer een smartphone daadwerkelijk wordt ingezet, is het belangrijk dat de werkwijzen en processen volledig worden afgestemd op het gebruik van de smartphone.

Conclusie

De smartphone versnelt en verbetert de meeste informatieprocessen voor verpleegkundigen. De smartphone leent zich vooral voor kleine hoeveelheden informatie, die verpleegkundigen snel kunnen invoeren of ophalen, zoals uitslagen van vitale waarden en de EWS- en VAS-score. Daarnaast biedt een smartphone toegang tot ondersteunende en compacte apps en functionaliteiten, zoals de app van Het Farmacotherapeutisch Kompas, een rekenmachine en een camera. Uitgebreide bureautaken, zoals het lezen en schrijven van rapportages, zijn minder geschikt voor smartphonegebruik. Deze taken doen verpleegkundigen liever achter een pc.

Referenties