Data analytics eist evolutie in de zorg

Auteur
Prof. dr. Wouter van Solinge
Gepubliceerd op
20-11-2019
Categorie
Columns

 

De medische diagnostiek is een proces van informatie afwegen, waarvoor computers bij uitstek geschikt zouden kunnen zijn. Dit werd in de jaren 50 van de vorige eeuw door een artikel gesteld in het tijdschrift Science. Inmiddels zestig jaar later staan we aan de vooravond van de eerste doorbraken, mede dankzij nieuwe technologische mogelijkheden. Data analytics beschrijft het samenspel van (medische) data, dataverwerkingstechnieken (waaronder artificial intelligence en machine learning), de inbreng van de patiënt en de professionele kwaliteiten van de zorgprofessional en data scientist. De technologie is daarbij niet het doel, maar een middel om de zorg te verbeteren en te personaliseren. Uiteindelijk streven we naar een zo hoog mogelijke kwaliteit van zorg voor de individuele patiënt. De vraagstukken uit de zorg zijn daarmee ook de drivers van de verandering. We zullen daartoe in co-creatie met elkaar moeten samenwerken.

 


“Splendid isolation won’t do.”


Data analytics verandert het diagnostisch proces

Mijn verwachting is dat het diagnostische proces in de komende jaren een fundamentele verandering gaat doormaken, waarbij data en algoritmen meer sturend gaan zijn. Als individu verzamelen we namelijk ook steeds meer data thuis zelf. Gecombineerd met klinische data van diverse specialismen zullen algoritmen komen tot een diagnose, een waarschijnlijkheid. Op basis hiervan zal de patiënt, in samenspraak met de zorgprofessional, stappen zetten om zijn of haar gezondheid en kwaliteit van leven te verbeteren. Want de zorgprofessional zelf zal niet overbodig worden gemaakt door deze algoritmen.

 


“De technologie wordt onmisbaar als ondersteuning, maar verpleegkundigen en artsen blijven belangrijk voor het menselijke aspect in de zorg.”


Project ADAM

Het UMC Utrecht (UMCU) startte een corporate programma met pilotprojecten onder de naam ADAM: Applied Data Analytics in Medicine, geïnitieerd en volledig ondersteund door de Raad van Bestuur. Geen researchproject, maar een concrete klinische vraag ligt aan de pilots ten grondslag. Het doel: een digitaal ondersteund ziekenhuis met gepersonaliseerde data gedreven zorg. Via kort cyclische pilots wordt er in multidisciplinaire teams gewerkt aan innovatieve oplossingen voor verschillende gebieden in de zorg.


“Patiënten, zorgprofessionals én data scientists zitten altijd aan tafel om te komen tot een product dat ook echt in de klinische praktijk geïmplementeerd kan worden.”


Daarnaast wordt nadrukkelijk de samenwerking gezocht buiten het UMCU, met firma’s die specifieke expertise hebben op het gebied van data analytics. Zo ontwikkelden we een algoritme voor de afdeling Neonatologie, waarmee we twaalf uur eerder kunnen detecteren dat een baby’tje bloedvergiftiging krijgt.

Randvoorwaarden dienen op orde te zijn voor succesvolle implementatie

Bij het implementeren van data analytics in de dagelijkse praktijk is het noodzakelijk om van tevoren goede afspraken te maken zodat alle juridische, ethische en privacy-zaken helder zijn geregeld.Binnen het UMCU zijn bijvoorbeeld afspraken gemaakt over het intellectueel eigendom van de data en hebben we met behulp van onze juristen en de privacy officer van UMCU het proces van voor naar achter dichtgetimmerd. Ook staan we stil bij nog nieuwe, nog ondoorgronde, vragen. Wat is de betrouwbaarheid van een algoritme? Is een arts aansprakelijk wanneer hij vanuit zijn expertise en ervaring afwijkt van het oordeel van het algoritme? En wat zijn de noodzakelijk stappen om een algoritme te valideren voor dagelijks gebruik? Een cultuurverandering is cruciaal voor succesvolle inbedding van de technologische toepassingen in het zorgproces. Sommigen zorgprofessionals omarmen namelijk de nieuwe mogelijkheden, anderen staan er (nog) sceptisch tegenover. Het gehele ‘systeem’, van patiënt tot arts tot bestuurder tot externe betrokkenen, moeten betrokken worden in het proces.

Aan de vooravond van een evolutie

We gaan steeds meer (medische) data genereren en combineren, maar het is gevaarlijk als we die berg data maar doelloos en zinloos gaan gebruiken zonder oog voor de context van de data. De betrokkenheid van medische expertise blijft essentieel bij het ontwikkelen van medische algoritmen. Binnen vijf à tien jaar zal data analytics een vaste plek verwerven in het dagelijkse zorgproces. Echter, data alleen leidt ‘slechts’ tot inzichten. Succesvolle implementatie van de techniek en de juiste vervolgacties leiden tot toegevoegde waarde voor de patiënt. Dit proces kost tijd. Net als in de natuur passen we ons aan op een veranderende omgeving en benutten we de technologische mogelijkheden.

 


“Stapje voor stapje evolueren we mee, waarbij we het doel om de zorg te verbeteren en te personaliseren voor ogen houden.”


 

 

Prof. dr. Wouter van Solinge

Prof. dr. Wouter van Solinge is afdelingshoofd Laboratorium voor Klinische Chemie en Haematologie én ambassadeur eHealth & Big Data bij het UMC Utrecht. Hij is als zodanig onder andere verantwoordelijk voor het programma Applied Data Analytics in Medicine. Tevens startte hij in 2004 de Utrecht Patient Oriented Database, een onderzoeksdatabase waarin de patiëntgegevens van het UMC Utrecht zijn vastgelegd.