Definitie

Artificial intelligence (AI) is een technologie die zich erop richt om machines ‘intelligent’ te maken. Intelligentie wordt hierbij omschreven als de kwaliteit die een entiteit in staat stelt om op de juiste wijze en met een vooruitziende blik in zijn omgeving te functioneren [1]. AI maakt gebruik van zelflerende algoritmes die data analyseren en verwerken, om uiteindelijk zelfstandig te functioneren. Ze kunnen patronen ontdekken in datasets die te complex en te groot zijn voor het menselijk brein. Populaire AI-technieken zijn machine learning (specifiek deep learning) en natural language processing [2].

Toepassingen & voordelen

AI staat garant voor het verbeteren van kwaliteit van leven en patiëntuitkomsten. AI kan ondersteunen in het stellen van diagnoses en klinische besluitvorming, het monitoren en coachen van patiënten, het assisteren in behandelingen en operaties en ondersteunen bij het management van zorgsystemen [2-4]. De technologie verandert de cognitieve taken van zorgprofessionals, biedt een mogelijkheid tot personalized medicine en maakt processen sneller en kosteneffectiever [3,5]. Fouten kunnen daarmee worden voorkomen [6]. Het vakgebied van de radiologie wordt vooral beschouwd als een kansrijk gebied waar AI het radiodiagnostisch proces kan gaan ondersteunen [7-9].

Markt

AI is explosief aan het groeien binnen de gezondheidszorg. Daar waar er in 2012 nog maar 20 investeringen waren in AI-gerelateerde ondernemingen in de VS, zal 2017 er naar verwachting 117 tellen [10]. Naar verwachting blijft de mondiale marktwaarde van AI zeker groeien tot 2022 [11]. Ruim een derde van de Amerikaanse ziekenhuizen is voornemens binnen nu en twee jaar AI te implementeren. Meer dan de helft geeft aan dit binnen vijf jaar te doen [12]. Vorig jaar beschreven we al dat in 2025 naar verwachting 90% van de Amerikaanse zorginstellingen AI geïmplementeerd heeft, tegenover 60% wereldwijd [13]. Ook meer dan de helft van de patiënten wereldwijd staat positief tegenover de toepassing van AI-technologie in het behandeltraject [14]. AI-chatbots zorgen voor een miljoenenbesparing in de zorg en recent onderzoek dat dankzij AI in totaal meer dan 170 miljard EUR kan worden bespaard op de zorgkosten voor obesitas, dementie en borstkanker in Europa [15,16].

Drijvers

Verschillende factoren liggen ten grondslag aan de explosieve groei van AI, waaronder:

• De ontwikkeling van verfijndere, goedkopere en toegankelijkere technologie van software en hardware voor ondernemers. Ook de opkomst van Big Data en cloud computing technologie hebben ertoe geleid dat AI-technieken als deep learning hard groeien [2,3,17]. De digitalisering van de samenleving en gezondheidszorg zorgt voor ongekende hoeveelheden data waarmee AI de gezondheidszorg ondersteuning kan bieden.
• Er is een groeiende acceptatie onder patiënten en consumenten dat AI een bijdrage levert aan de zorgkwaliteit en -kosten zal verlagen [3,18]. Daarnaast zoeken zorgprofessionals naar mogelijkheden om de toenemende werkdruk te verminderen, een zoektocht waar AI bij kan helpen [3]. Met de verwachte tekorten aan zorgverleners en stijgende zorgkosten in het verschiet, zal de vraag naar ‘vervanging van menselijk kapitaal’ verder toenemen [11,17].
• Een toenemende focus op personalized medicine stuwt de markt van AI [11]. Mede door de (financiële) inbreng van grote corporates en het aangaan van nieuwe samenwerkings verbanden, worden nieuwe toepassingen van de technologie verkend [11,17].

Nieuwe technologische mogelijkheden
Verhoogd bewustzijn én groeiende acceptatie
Aanbod matcht behoefte

Belemmeringen

Te hoge kosten (ontwikkeling, aanschaf en onderhoud)
Gebrek aan expertise
Steeds meer nadruk op privacy gevoeligheid

Over de explosieve groei van de technologie valt niet te twisten, maar er moeten ook nog enkele barrières weggenomen worden voordat AI volledig zal integreren in de gezondheidszorg. Technische tekortkomingen en hoge investeringen zonder duidelijke business case belemmeren op korte termijn een brede uitrol in de gezondheidszorg en vragen om een stapsgewijze aanpak [3,12,19,20]. Het betrekken van ervaren en gekwalificeerd personeel is hierbij een voorwaarde [3,21]. Er moet gewerkt worden aan het vertrouwen, ondanks de groeiende acceptatie [19]. Het is daarbij noodzakelijk dat patiënten en zorgprofessionals meedenken in de ontwikkeling van AI-systemen, waarbij er geïnventariseerd wordt hoe AI bepaalde taken kan overnemen en daarbij mogelijk de menselijke meerwaarde beïnvloedt [3,20,21]. Tot slot spelen bezorgdheden over privacy een rol [3]. Om AI te laten slagen, moet data van hoge kwaliteit voldoende beschikbaar worden gesteld [19]. Strikte regulering en juridische aspecten, evenals ethische overwegingen zullen moeten worden meegenomen bij de implementatie van AI-technologie in de gezondheidszorg [19]. Dit mist veelal nog [2,17].

Conclusie

AI is aan zijn opmars bezig en zal grote impact hebben en sturen op persoonlijke en predictieve zorg. Mede door AI zal het diagnostisch proces worden hervormd, al zullen op de korte termijn hier nog veel barrières voor overwonnen moeten worden. Experts voorspellen dat binnen 45 jaar AI-systemen beter presteren dan de mens bij veel (verschillende) taken.